Zoom Na Domy Kultury

Czym jest dom kultury?

Domy kultury – czym tak naprawdę są, jakie są ich rodzaje i pełniona przez nie misja? Warto pokrótce odpowiedzieć sobie na te pytania.

Mówiąc o domach kultury mamy najczęściej na myśli instytucje mające na celu kreowanie, upowszechnianie i ochronę kultury. W ścisłym natomiast tego słowa znaczeniu, proponowanym przez definicję Głównego Urzędu Statystycznego, prowadzą one wielokierunkową działalność społeczno-kulturalną, mieszcząc się w odrębnym i specjalnie wyposażonym budynku (chodzi tu przede wszystkim o obecność sali kinowej lub widowiskowej). Oprócz tego istnieją także, często potocznie zaliczane w poczet domów kultury, ośrodki kultury (mające za zadanie integrację funkcjonowania w danej gminie lub miejscowości kultury), kluby (miejsca prezentujące ofertę aktywnego wypoczynku dla społeczności lokalnej, charakterystyczne przede wszystkim dla osiedli wielkomiejskich) oraz świetlice (placówki mające najczęściej jedną salę i podstawowy sprzęt umożliwiający działalność kulturalną, często spotykane w mniejszych miejscowościach).

Coraz częściej powyższy podział staje się jednak płynny i nieco anachroniczny. W użyciu funkcjonują powszechnie terminy, takie jak „centrum kultury” czy „centrum aktywności lokalnej”. Dlaczego tak się dzieje? Pamiętać należy, że w dużej mierze ścisły podział na domy kultury i pozostałe podobne instytucje ukształtował się w okresie PRL-u, kiedy to państwo było głównym organizatorem lokalnego życia kulturalnego. W dzisiejszych czasach sytuacja mocno się zmieniła, m.in. za sprawą dużej ilości organizacji pozarządowych i fundacji, których część sama w sobie stanowi ośrodki kultury, przyjmując przy tym rozmaite nazwy.

Bez względu na budzące czasem nieco kłopotów nazewnictwo, domy i lokalne ośrodki kultury mają jasno zdefiniowaną w prawodawstwie misję, którą określa Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Składają się na nią edukacja kulturalna i wychowanie przez sztukę, stwarzanie pola dla rozwoju amatorskiego ruchu artystycznego i zainteresowania wiedzą i sztuką oraz rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych.

Odpowiedzialność za organizację i funkcjonowanie domów kultury w Polsce spoczywa przede wszystkim na samorządzie terytorialnym. Prawie połowa z tych placówek zlokalizowana jest na terenach gmin wiejskich lub miejsko-wiejskich, co czyni z nich podstawowe miejsce szerzące lokalną kulturę i dające możliwość do uczestnictwa w niej.

Współczesny dom kultury jest nie tylko miejscem spotkań, rekreacji i zajęć kulturalnych, ale także – w szerszym ujęciu – niezwykle ważną instytucją społeczeństwa obywatelskiego.